O początkach kultu Matki Bożej Skępskiej
- Szczegóły
- Kategoria: Artykuły
- Opublikowano: czwartek, 05, lipiec 2012 09:57
- Administrator
- Odsłony: 4868
Krzysztof Optołowicz
O początkach kultu Matki Bożej Skępskiej.
Miasteczko Skępe położone jest w ziemi dobrzyńskiej, około 12 km na wschód od Lipna, w pobliżu trasy krajowej nr 10. Należy do diecezji płockiej. Lokowane zostało w 1455 r., a kościół tamże powstał przed 1463 r.
Miejscowość ta szczyci się znajdującym się w niej klasztorem bernardyńskim z cudowną figurą Matki Bożej. Początki związanego z nim sanktuarium wiążą się z prawdopodobnymi (nie potwierdzonymi jednak oficjalnie przez Kościół) objawieniami Maryjnymi. Według powstałej po 1532 r. kroniki bernardyna Jana z Komorowa, Maryja miała się w 1495 r. objawić niejakiemu Janowi – kuśnierzowi z Pobiedzisk niedaleko Poznania i polecić mu, aby udał się do Skępego, do miejsca przy drodze, gdzie leżał kamień „naznaczony krzyżami wewnątrz i na zewnątrz”. Przechodzący obok niego wcześniej pasterze mieli widzieć światło. W tym miejscu Maryja miała się po raz kolejny objawić owemu Janowi z Pobiedzisk i polecić mu, aby udał się do Kościeleckich, którzy byli wówczas w posiadaniu tejże miejscowości, aby oznajmił im Jej życzenie, którym było sprowadzenie na to miejsce zakonników.
Wkrótce potem Kościeleccy wystawili tam niewielką kapliczkę p.w. Zwiastowania NMP, do której zaczęli przybywać pielgrzymi. Owe pielgrzymki wzmogła panująca wówczas w tamtych okolicach zaraza. Dotarła tam m.in. nieznana bliżej stuosobowa kompania, w której miały być dwie osoby opętane przez złe duchy, które – po przybyciu na to cudowne miejsce – zostały uwolnione. Ponadto jeszcze w 1495 r. postawiono obok wspomnianego kamienia krzyż.
Rok później (1496) została tam sprowadzona figura Matki Boskiej (czyli ta, w której Maryja jest otoczona w głównym ołtarzu wielką czcią wiernych do dziś). Wydarzenie to związane było z uzdrowieniem dziewczynki z rodu Kościeleckich, która wcześniej miała problemy z poruszaniem się. Po wysłuchaniu nie dających nadziei na wyzdrowienie opinii medyków, rodzice zawierzyli jej zdrowie Maryi i udali się wraz z nią do wspomnianej kaplicy. Już w połowie drogi dziewczynka poczuła, że może chodzić. Potem miała się jej właśnie objawić Maryja i nakazać nabycie swego wizerunku. Wobec tego Kościeleccy udali się do Poznania po ów wizerunek. Odwiedzając tamtejsze warsztaty snycerskie, w ostatnim z nich chcieli dopiero zakupić figurę. Jednak snycerz stwierdził, że on jej nie wykonał i nie wziął za nią zapłaty. Po przywiezieniu do Skępego została ona umieszczona we wspomnianej kaplicy.
W 1498 r. do Skępego przybyli bernardyni. Zostali oni sprowadzeni z wcześniej fundowanego klasztoru w Kole. Zaprosił ich tam Mikołaj Kościelecki – ówczesny sekretarz królewski, prepozyt włocławski i dziekan gnieźnieński, a późniejszy biskup chełmski. Nie był to jednak wówczas jeszcze formalny konwent klasztorny. Była to tylko grupka zakonników (o. Mikołaj Gusz, o. Baptysta z Pobiedzisk, brat Antoni), którzy zamieszkali w rezydencji należącej do owego Mikołaja. Posługę duszpasterską zaczęli sprawować na Wielkanoc 1499 r. w nadanej im kapliczce Zwiastowania NMP, słuchając spowiedzi dworzan i okolicznych wiernych. Był to wówczas tylko ośrodek pielgrzymkowy o charakterze lokalnym. Na zwiększenie jego roli potrzeba było więcej czasu. Dokument erekcyjny fundacji klasztornej został wydany dopiero w 1517 r.
Na marginesie dodajmy, że tamtejsze sanktuarium, którym po dziś dzień opiekują się bernardyni, jest popularnym miejscem pielgrzymkowym. Na tamtejszy odpust, obchodzony w dniu Narodzenia NMP, czyli Matki Bożej Siewnej (8 września), wyruszają pielgrzymki samochodowe oraz piesze. Tradycyjnie, od XVII w., pielgrzymują tam mieszkańcy Włocławka, w dowód wdzięczności za uratowanie ich miasta od epidemii (pielgrzymkę pieszą oraz autokarową organizują m.in. o.o. franciszkanie z Pl. Wolności).
Wykorzystane źródła oraz literatura przedmiotu:
- Memoriale Ordinis Fratrum Minorum a fr. Ioanne de Komorowo compilatum, wyd. X. Liske i A. Lorkiewicz, [w:] Monumenta Poloniae Historica, t. V, Lwów 1888.
- Maciszewska M., Klasztor bernardyński w pejzażu przedmieść późnośredniowiecznych miast i miasteczek Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym, red. H. Manikowska i H. Zaremska, Warszawa 2002.
- Taż, Klasztor bernardyński w społeczeństwie polskim 1453-1530, Warszawa 2001.
- Taż, Klasztory bernardyńskie w miastach Królestwa Polskiego i wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1453-1514. Procesy fundacyjne i lokalizacja, [w:] Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym, red. M. Derwich i A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław-Opole 2000.
- Taż, Poznańska Matka Boska ze Skępego, „Kronika Miasta Poznania”, 1994, nr 3-4.
- Taż, Skępe. Początki klasztoru bernardyńskiego i ośrodka kultu maryjnego, [w:] Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, red. H. Manikowska i H. Zaremska, Warszawa 1995.
- Szoplik A., Działalność zakonów żebrzących na Mazowszu i Kujawach w XV w., „Rocznik Mazowiecki”, t. 8: 1984.
- Zyglewski Z., Jan Lubrański, biskup płocki 1497-1498, „Nasza Przeszłość”, t. 82: 1994.